تصویربرداری پزشکی با دستگاه فلوروسکوپی

در پزشکی مدرن، تکنیک های مربوط به تصویربرداری پزشکی، پیشرفت چشمگیری داشته اند. امروزه توانایی دستیابی به اطلاعات مرتبط با بدن انسان و معاینات بالینی بسیار آسان تر شده است. در طول سال های گذشته، انواع مختلف تصویربرداری پزشکی به دنیا معرفی شده اند که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. پزشکان برای تشخیص اختلالات و بیماری‌های بدن، تصویربرداری پزشکی را توصیه می‌کنند. روش‌های مختلفی برای تصویربرداری از بدن و اندام‌ها وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص و کاربردهای معینی هستند.

فلوروسکوپی (Fluoroscopy) نوعی تصویربرداری پزشکی است که تصویر قسمتی از بدن را به کمک اشعه ایکس بر روی مانیتور نشان می‌دهد. در طی انجام تصویر برداری به روش فلوروسکوپی، یک پرتو اشعه ایکس از بدن عبور می‌کند. تصویر به یک مانیتور مخابره می‌شود تا حرکت یک قسمت از بدن با جزئیات قابل مشاهده باشد. فلوروسکوپی به عنوان یک ابزار تصویربرداری، پزشکان را قادر می‌سازد تا بسیاری از سیستم‌های بدن از جمله سیستم‌های اسکلتی، گوارشی، ادراری، تنفسی و تولید مثلی را بررسی کنند. این روش تصویربرداری ممکن است برای ارزیابی نواحی خاصی از بدن، از جمله استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و مفاصل، و همچنین اندام‌های جامد مانند قلب، ریه یا کلیه‌ها انجام شود.

فلوروسکوپی چیست؟

فلوروسکوپی مطالعه ای از ساختار اعضای متحرک بدن به وسیله اشعه ایکس بوده که نتیجه آن یک فیلم از تصاویر زنده است که اشعه ایکس از قسمت های مختلف بدن جهت بررسی عملکرد این اعضا با عبوراز قسمت های مختلف، پردازش و به مانیتور انتقال می یابد و در نتیجه آن می توان حرکت اعضای بدن را به جزئیات مشاهده کرد. فلوروسکوپی به عنوان یک ابزار تصویربرداری قادر است تا سیستم عملکردی اعضای مختلف بدن از جمله سیستم اسکلت بدن، دستگاه گوارش، ادرار، تنفس و سیستم تناسلی را بررسی نماید.

این دستگاه قادر است که قسمت های مختلف و خاص بدن از جمله استخوان ها، ماهیچه ها و مفاصل و همچنین ارگان هایی نظیر ریه، کلیه، قلب و سایر اجزار را ارزیابی نماید. این روش تصویر برداری پزشکی نقش ارزنده‌ای در پیشگیری از مشکلات سلامتی و تشخیص بیماری‌ها دارند. فلوروسکوپی مزایای زیادی نسبت به روش‌های جراحی تهاجمی دارد؛ زیرا به یک برش کوچک نیاز داشته و خطر عفونت و زمان بهبودی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.

اجزای دستگاه فلوروسکوپی

1. مولد اشعه ایکس(X-ray generator): که تولید اشعه ایکس را برعهده دارد.
2. تشدید کننده تصویر(Image intensifier): در اولین و قدیمی ترین سیستم های این دستگاه برای مشاهده تصاویر دریافتی باید پزشک در اتاق تاریک قرار می گرفت؛ به همین دلیل تصویر کیفیت و کنتراست مناسبی نداشت. برای افزایش این کیفیت نیاز بود تا عوامل تابش افزایش یابد که این امر علاوه بر خطر زا بودن برای بیماران باز هم قادر به تولید کیفیت مناسب نبود. این مشکل با قرار دادن تقویت کننده های تصویر برطرف شد. پس از ورود اشعه های ایکس عبوری از بدن بیمار به داخل تقویت کننده تصویر، این فوتون ها توسط صفحه های فلورسنت دریافت شده و به فوتون های نوری تبدیل می شود. فوتون های نوری با عبور از فلز فوتوکاتد متناسب با مقدار انرژی شان به فوتوالکترون تبدیل می شوند. به دلیل اختلاف پتانسیل بالای بین فوتو کاتد و آند این الکترون ها به سمت آند شتاب می گیرند. این الکترون های شتاب گرفته توسط عدسی ها متمرکز شده و به صفحه فلورسنت خروجی می رسند. در اثر برخورد این الکترون ها به صفحه خروجی فوتون های نوری تابش شده و تصویر حاصل می شود.
3. نمایشگر(Monitor): برای مشاهده تصویر حاصل شده روش های مختلفی وجود دارد. در قدیمی ترین روش ها نیاز به اتاق تاریک برای چاپ تصاویر بود؛ اما بعداز مدتی با اختراع دستگاه ها های CR که داده های آنالوگ را به دبجیتال تبدیل کرده و سپس نمایش می داد چاپ تصاویر ساده تر شد؛ اما باز هم کیفیت لازم را نداشت. امروزه با جایگزینی دستگاه های DR که مستقیماً داده ها را دیجیتال کرده و نمایش می دهد، علاوه بر افزایش سرعت مشاهده تصاویر، کیفیت و رزولوشن آنها نیز افزایش یافته است. این تصاویر می تواند بر روی نمایشگر ها رؤیت شده و روی فیلم، دیسک های نوری و… چاپ شود.

مزایای تصویربرداری با فلوروسکوپی

• در برخی از مواقع ممکن است پزشک بخواهد با کاتتر وارد قسمتی از بدن شود که دچار مشکل شده است. این تصویربرداری می تواند به پزشک کمک نماید تا مسیر کاتتر را به طور دقیق بررسی نماید. معمولاً از این روش برای ورود کاتتر به مجاری صفراوی، سیستم ادراری و همچنین عروق خونی استفاده می شود.
• در صورتی که تصویربرداری از دستگاه گوارش تهیه شود، پزشک ممکن است از شما بخواهد تا باریم مصرف نمایید. این مایع (باریم) به پزشک کمک می نماید تا با جزئیات حرکت باریم را در دستگاه گوارش شما مشاهده نماید.
• در صورت نیاز به تعویض و یا ترمیم مفاصل این تصویربرداری کمک می نماید تا پزشک شکستگی و آسیب دیدگی مفصل را به خوبی تشخیص دهد.
• این عکس برداری می تواند یک روش تکمیل کننده آنژیوگرافی در روند جراحی باشد.
• استفاده از این عکس برداری به پزشک کمک می نماید تا استنت را در رگ خونی ردیابی نماید.

کاربردهای فلوروسکوپی

فلوروسکوپی، به عنوان یک ابزار تصویربرداری قادر است تا سیستم عملکردی اعضای مختلف بدن از جمله سیستم اسکلت بدن، دستگاه گوارش، ادرار، تنفس و سیستم تناسلی را بررسی نماید. این دستگاه قادر است که قسمت های مختلف و خاص بدن، از جمله استخوان ها، ماهیچه ها و مفاصل و همچنین ارگان هایی نظیر ریه، کلیه، قلب و سایر اجزا را ارزیابی نماید. از کاربردهای این آزمایش می توان موارد ذیل را نام برد :

• قرار داردن کاتتر (catheter) داخل ورید (IV) و شریان ها : هدایت کردن حرکت کاتتر در سیستم ادراری، مجاری صفراوری یا رگ های خونی
• باریم اشعه ایکس و enemas : ماده کنتراست به نام باریوم توسط بیمار بلعیده می شود تا در طی تصویربرداری x-ray دستگاه گوارش از سایر اعضا متمایز گردد. در نتیجه، شکل روده، محل قرار گیری و حرکات آن به دقت مورد ارزیابی قرار می گیرد. این روش در تشخیص تومور نیز کاربرد دارد.
• آنژیوگرافی: مشاهده رگ های خونی بدن و ارگان های بدن
• جراحی های ارتوپدی: مجموعه ای از تصاویر پشت سر هم در رادیوگرافی، تصاویر فلوروسکوپی را ایجاد می کند. کاربرد اصلی رادیوگرافی، تصویر برداری از استخوان ها است. در نتیجه، استفاده از فلوروسکوپ در جراحی های ارتوپدی جایگاه ویژه ای دارد. در جراحی هایی که نیاز است که شکستگی استخوان و تغییرات آنها همزمان مشاهده گردد، از این آزمایش استفاده می شود.
• کاتترازیسیون قلب : استفاده از فلوروسکوپی جهت دیدن جریان خون در داخل عروق کرنوی و تشخیص نقاط مسدود شده عروق کرونر

مراحل و نحوه انجام فلوروسکوپی

• در فلوروسکوپی، اشعه ایکس از قسمت های مختلف بدن جهت بررسی عملکرد این اعضا، عبور کرده، پردازش می شود و به مانیتور انتقال می یابد. در نتیجه آن بهترین رادیولوژیست می تواند حرکت اعضای بدن را با جزئیات مشاهده کند. این آزمایش، ممکن است به صورت سرپایی انجام شود و یا به چند روز استراحت در بیمارستان نیاز خواهد داشت. این فرآیند، بسته به شرایط فرد و تشخیص پزشک متخصص انجام می گردد. برای انجام این آزمایش، فرد باید لباس خود را تعویض نماید و از لباس مخصوصی به نام گان استفاده نماید. بیمار بایستی از استفاده از وسایلی که با اشعه ایکس تداخل دارند، مانند اشیاء فلزی و جواهرات، خودداری کند.
• جهت انجام این آزمایش، فرد روی تخت فلوروسکوپی قرار می گیرد. قرار گیری بیمار به صورتی است که او در مقابل تیوب اشعه ایکس باشد.
• باتوجه به نوع آزمایش، بیمار می بایست در پوزیشن های مختلفی قرار بگیرد و قسمت های خاص از بدن خود را تغییر جهت بدهد تا تنفس خود را در فاصله های زمانی که این آزمایش انجام می شود حبس کند.
• نحوه انجام کار فلوروسکوپی، بر مبنای دستگاهی به نام فلوروسکوپ می باشد که اشعه ایکس با جریان مولد بین 1 تا 5 میلی آمپر را تولید می کند و توسط گیرنده ای به نام دستگاه تقویت تصویر، پرتوهای آن دریافت و تقویت می گردد. تصاویر فلوروسکوپی توسط این دستگاه، با عبور پرتوهای X از درون بدن بیمار روی سیستم تلویزیونی مدار بسته نمایش داده شده و ثبت می گردد.
• باتوجه به پروسه این آزمایش، ماده حاجب از طریق تنقیه، بلع یا داخل وریدی (IV) در دست یا بازو تزریق می گردد.

اقدامات قبل از فلوروسکوپی

جهت آماده شدن برای آزمایش فلوروسکوپی، باید موارد زیر را انجام دهید:

1. به پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای گیاهی و مکمل‌ها، اطلاع دهید.
2. اگر شیرده یا باردار هستید یا ممکن است باردار باشید، به پزشک خود اطلاع دهید.
3. اگر به اشعه ایکس حساس هستید، به پزشک خود اطلاع دهید.
4. در روز آزمایش، لباس راحت بپوشید که به راحتی بتوان آن را از تن درآورد.
5. اگر قرار است فلوروسکوپی دستگاه گوارش داشته باشید، ممکن است لازم باشد که رژیم غذایی خاصی را قبل از آزمایش دنبال کنید.
6. اگر قرار است فلوروسکوپی عروق داشته باشید، ممکن است لازم باشد که آزمایش خون انجام دهید.
7. همچنین اگر قرار است از این روش برای جراحی مداخله‌ای استفاده کنید، گاهی آمادگی‌های خاصی لازم است که معمولاً مراکز درمانی مربوطه یا مرکز رادیولوژی این موارد را به شما اطلاع می‌دهند.

مراقبت بعد از انجام فلوروسکوپی

• ممکن است پس از آزمایش، احساس سوزش در ناحیه‌ تصویربرداری شده، داشته باشید. این عوارض جانبی معمولاً خفیف هستند و با مراقبت‌های ساده به‌سرعت برطرف می‌شوند. این مراقبت‌ها عبارتند از:
• ممکن است بعد از آزمایش احساس خستگی کنید. استراحت کافی به بدن شما کمک می‌کند تا بهبود یابید.
• نوشیدن مایعات کافی به بدن شما کمک می‌کند تا ماده حاجب را از بین ببرد.
• اگر در ناحیه‌ای که تصویربرداری شده است احساس سوزش یا ناراحتی دارید، می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید.
• احتمال دارد که بعد از فلوروسکوپی دستگاه گوارش، عروق و جراحی مداخله‌ای نیاز به مراقبت‌های ویژه‌تر داشته باشید. در این صورت پزشک و متخصصان مرکز رادیولوژی به شما اطلاعات لازم را خواهند داد.

تفاوت فلوروسکوپی و رادیوگرافی

رادیوگرافی و فلوروسکوپی دو روش تصویربرداری پزشکی هستند که برای دیدن و تحلیل داخلی بدن استفاده می‌شوند؛ اما تفاوت‌های مهمی دارند:

نوع تصویر:

• رادیوگرافی: در رادیوگرافی، یک تصویر استاتیک از داخل بدن در یک زمان خاص گرفته می‌شود. این تصویر نشان می‌دهد چگونگی موقعیت و ساختار اعضا و استخوان‌ها در یک زمان مشخص.
• فلوروسکوپی: در فلوروسکوپی، تصاویر زنده و متحرک از داخل بدن در زمان واقعی نمایش داده می‌شوند. این فرآیند به پزشک اجازه می‌دهد تا حرکات داخلی را در حالت زمان واقعی مشاهده کند.

نحوه انجام:

• رادیوگرافی: در این روش، بیمار معمولاً به یک موقعیت خاص قرار می‌گیرد و تصویر ثابت در یک زمان واحد گرفته می‌شود.
• فلوروسکوپی: در فلوروسکوپی، بیمار ممکن است در حال حرکت باشد و تصاویر متحرک از داخل بدن به مدت مداوم در طول زمان نمایش داده می‌شوند.

کاربرد اصلی:

• رادیوگرافی: معمولاً برای تصویربرداری از استخوان‌ها، سینوس‌ها، دندان‌ها و ساختارهای سخت دیگر بدن استفاده می‌شود.
• فلوروسکوپی: بیشتر برای راهنمایی در جراحی‌های مینیمالی، مانند جراحی ارتوپدی، قلبی-عروقی، گوارشی و غیره، استفاده می‌شود.

زمان مورد نیاز:

• رادیوگرافی: تصویربرداری در رادیوگرافی نسبتاً سریع و ساده است.
• فلوروسکوپی: فلوروسکوپی به دلیل استفاده از تصاویر زنده و متحرک، به طور معمول نیازمند زمان بیشتری است.

میزان تشعشعات:

• رادیوگرافی: در مقایسه با فلوروسکوپی، معمولاً مقدار تشعشعات در رادیوگرافی کمتر است.
• فلوروسکوپی: به دلیل استفاده از تصاویر زنده و متحرک، فلوروسکوپی ممکن است نیازمند میزان بیشتری از تشعشعات باشد. هر یک از این روش‌ها نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند و بر اساس نیازهای بالینی، پزشکان تصمیم می‌گیرند که کدام روش برای بیمار مناسب‌تر است

میزان ایمنی فلوروسکوپی

در فلوروسکوپی، چون بیمار در معرض اشعه ایکس می باشد و دوز اشعه هم بالا ممکن است باشد، باید آن را در نظر داشت. معمولاً خطراتی که در رادیوگرافی می باشد، در فلوروسکوپی بسیار بیشتر می باشد؛ زیرا تشعشعاتی که به فرد می رسد پیوسته و بالا است. معمولاً خطراتی که ممکن است در رادیوگرافی و فلوروسکوپی بیمار و پرسنل را تهدید کند، عبارتند از :

1. خطرات لحظه ای مثل سوختگی ناشی از تشعشع که همان لحظه برای فرد مشکل ایجاد می کند.
2. پیامدهایی که در آینده گریبان گیر می باشند، مثل سرطان، تغییر در ساختار ژن ها و تاثیر آن بروی جنین.
3. به دلیل نیاز تشخیصی و درمانی بیمار، از این روش رادیولوژی استفاده می شود. در واقع پزشک با سبک سنگین کردن ضرورت انجام تصویربرداری تصمیم می گیرد.

خطرات فلوروسکوپی چیست؟

بهتر است سابقه قرار گرفتن در معرض تابش پرتوهای قبلی مانند اسکن های قبلی و انواع دیگر اشعه ایکس را با پزشک خود در میان بگذارید. خطرات مرتبط با قرار گرفتن در معرض اشعه می تواند با تعداد کل معاینه های اشعه ایکس در طول زمان مرتبط باشد.
اگر باردار هستید یا به باردار بودن خود مشکوک هستید، باید این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. قرار گرفتن در معرض تابش در دوران بارداری ممکن است منجر به نقایص مادرزادی شود.
در صورت استفاده از ماده حاجب، احتمال واکنش آلرژیک به رنگ وجود دارد. بیمارانی که به داروها، مواد حاجب ، ید یا لاتکس حساسیت دارند، باید پزشک را در جریان بگذارند. همچنین، بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یا سایر مشکلات کلیوی باید پزشک خود را مطلع کنند.
برخی از عوامل یا شرایط ممکن است در دقت روش فلوروسکوپی اختلال ایجاد کنند. در صورتی که اخیرا تصویربرداری با اشعه ایکس و باریم داشته اید، این اتفاق ممکن است با فلوئوروسکوپی با ناحیه شکم یا کمر تداخل ایجاد کند.
بسته به شرایط پزشکی خاص شما ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. قبل از انجام فلوروسکوپی حتما با پزشک خود مشورت کنید.
معاینات صحیح فلوروسکوپی از نظر پزشکی مزایای بالینی را فراهم می کند که بیش از خطر ناشی از تابش دریافت شده در طول معاینه است. معاینات فلوئوروسکوپی هنگامی که توسط فرد متخصص انجام می شوند، در تشخیص بیماری و در هدایت برنامه های درمانی نقش مهمی دارند.

هزینه انجام فلوروسکوپی چقدر است؟

هزینه فلوروسکوپی با توجه به تعرفه تعیین شده در نظام سلامت کشور می باشد و عوامل مختلفی نظیر شرایط بیمار می توانند بر روی آن تأثیرگذار باشند. البته افراد تحت پوشش بیمه می توانند از خدمات بیمه خود استفاده کنند.

---

آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق
تلفن : 88553155 - 021

آدرس مطب 2 : تهران ، ونک ، خیابان ملاصدرا ، خیابان پردیس ، پلاک ۱۵ ، واحد ۱۲ ، طبقه چهارم ، رادیولوژی و سونوگرافی پردیس ونک
تلفن : 88782900 - 021 | 88203875 - 021

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :